بهداشت پرتوها

پرتو ها شكلي از انرژي هستند كه در خلاء يا ماده منتشر مي شوند .پرتوها به دو دسته كلي تقسيم مي شوند :

1- پرتوهاي يونساز : دسته اي از پرتو ها هستند كه قابليت يونسازي (‌تبديل اتم به يون ) دارند . پرتوهاي X ، گاما ، آلفا ، بتا و ...... از پر توهاي يونساز مي باشند . اين پر توها در صورت برخورد با بافت زنده مي توانند تغييراتي در مولكولهاي DNA بدن ايجاد نموده  و حتي مي توانند منجر بيماريهايي چون سزطان ،‌آب مرواريد و مرگ گردند .

2- پرتوهاي غير يونساز : اين پرتوهاي داراي انرژي كافي براي يونيزاسيون نمي باشند و شامل پرتوهاي ماوراء بنفش ، نور مرئي ، اشعه مادون قرمز ، امواج ماكروويو و امواج راديويي مي گردند .

كاربرد پرتوهاي يونساز :

در عصر حاضر  پرتوهاي  يونساز  در علوم و فعاليتهاي مختلف كاربرد دارند كه از آنها مي توان به صعنت ، توليد نيرو ، شيمي ، شاخه ها مختلف علوم پزشكي و ...اشاره نمود . مي توان گفت كه امروزه علم فيزيك خدمات بسيار بزرگي را به پزشكي تشخيصي و درماني نموده است بطوريكه پر توهاي يونساز در تشخيص انواع بيماريها و همچنين درمان آنها بطور گسترده كاربرد دارد . با توجه به اينكه پر توهاي يونساز مانند يك شمشير دولبه بوده و در صورت عدم استفاده صحيح از آنها مي تواند براي سلامتي كاركنان و بيماران خطر ناك باشد لذا رعايت اصول بهداشتي و حفاظتي در مراكز  كار با پرتو هاي يونساز ضروري و اجتناب ناپذير است . بر اين اساس كنترل حفاظتي و بهداشتي مراكز پرتوپزشكي به عهده واحد بهداشت پرتوهاي گروه بهداشت محيط  مركز بهداشت استان  مي باشد .

اثرات بهداشتي پرتوهاي يونساز : بطور كلي اثرات بهداشتي پرتوهاي يونساز با ميزان پرتو و زمان تماس با پرتو نسبت مستقيم دارد .

اين اثرات به دو دسته اثرات احتمالي و اثرات قطعي تقسيم مي شوند . اثرات احتمالي به اثراتي گفته مي شود كه به ميزان دز  پرتو بستگي ندارد و تنها احتمال وقوع آ“ وجود دارد كه اين اثرات مي توان به سرطانها اشاره نمود . اما اثرات قطعي عوارضي هستند كه اگر بدن بيش از يك دز معين از اشعه را دريافت كند حتما آن عوارض ظاهر خواهند شد . مانند اثرات خوني ، قرمز شدن پوست و ......

اهداف حفاظت در برابر پرتو در پزشكي : واحد بهداشت پرتوها در راستاي ماموريت خود دو هدف عمده را دنبال مي كند كه يكي از آنها كاهش بروز اثرات احتمالي تا جائيكه امكان دارد . و ديگري جلوگيري از بروز اثرات قطعي پرتوهاي يونساز

اصول مهم حفاظت در برابر پرتوهاي يونساز :‌

بر اساس اهداف ذكر شده  رعايت سه اصل حياتي و مهم در كار با پرتوهاي يونساز تضمين كننده سلامتي كاركنان ، بيماران و در نهايت جامعه است . اين سه اصل عبارتند از :

الف -  اصل توجيه پذيري Justification) ) :  بر پايه اين اصل هيچ فعاليت يا كاري با اشعه و پرتوهاي يونساز نبايد انجام شود مگر اينكه توجيه كافي داشته باشد و نفعي كه از آن عايد فرد مي گردد بيش از احتمال زيان آن باشد . تشخيص توجيه پذيري معمولا بوسيله پزشكان انجام مي گيرد و هرگز نبايد بدون تجويز پزشك  اقدام به راديوگرافي و ... نمود .  همانطور كه  نبايد در برابر تجويز پزشك احساس ترس و يا مقاومت نمائيم . 

ب – اصل بهينه سازي شرايط پرتودهي (Optimization)    : اين اصل به ما مي گويد كه تا آنجا ممكن است و اختلالي در كار ما ايجاد نمي كند شرايط پرتودهي را كاهش دهيم .

ج – اصل رعايت حدود دز : (Dose Limit )  : بر اساس اين اصل كاركناني كه در مراكز پرتو پزشكي بعنوان پرتو كار مشغولند تا يك حد معين در طول سال مي توانند پرتو دريافت كنند كه به اين ميزان حد دز مي گويند و اگر پرتوكاري بيش از حد دز پرتو دريافت كند شامل مقررات و قوانين خاصي از قبيل مرخصي اجباري و ... مي شود . اين حد دز براي مردم عادي نيز وجودد ارد اما براي بيماران با تشخيص پزشك و با رعايت اصل توجيه پذيري حدود دز تعريف نشده است .

نحوه نظارت بر مراكز پرتو پزشكي :

كليه مراكز كار با پرتوهاي يونساز در پزشكي اعم از راديولوژي ، سي تي اسكن ، پزشكي هسته اي ، راديو تراپي ، آنژيوگرافي و ..... موظفند قبل از شروع به فعاليت نسبت به اخذ مجوز بهداشتي و حفاظتي از واحد بهداشت پرتو ها  مركز بهداشت استان  اقدام نمايند .

براي صدور اين مجوزها موارد زير در اين مراكز بررسي مي شوند :

1-  وضعيت ساختماني مركز

2- نحوه سرب كوبي و حفاظ گذاري  مركز  در صورت نياز

3-  انجام دزيمتري و سنجش نشت پرتو به مناطق مجاور اتاق اشعه

4- وضعيت بهداشتي مركز  از نظر تطابق با موازين بهداشت محيطي

5- وجود وسايل حفاظت فردي مورد نياز

6- وجود دزيمتر فيلم بج براي هريك از پرتوكاران

7-  بررسي ساير موارد بر اساس چك ليست موجود

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: